Dom Pamięci Tamása Széchyego, Zbiór Historii Lokalnej i Dom Twórczy

Dom Pamięci Tamása Széchyego, Zbiór Historii Lokalnej i Dom Twórczy jest jednym z najważniejszych miejsc kulturalnych i tradycyjnych w naszej miejscowości. Ten dom upamiętnia Tamása Széchyego, jednego z najbardziej utytułowanych węgierskich trenerów pływania wszech czasów, pierwszego honorowego obywatela Dobozu. W tym domu spędził swoje dzieciństwo, a jego matka była kierowniczką urzędu pocztowego. Budynek ten służył mieszkańcom jako urząd pocztowy do 2008 roku, a później, dzięki projektowi, został odnowiony i nieco przebudowany, uzyskując swój obecny wygląd. W 2012 roku ponownie został oddany do użytku publicznego, ponieważ w tym domu znalazły się osobiste przedmioty „papieża pływania” w ramach stałej wystawy, a także zbiór historii lokalnej, który oprócz przedmiotów ofiarowanych przez mieszkańców, prezentuje również prace członków Stowarzyszenia Sztuki Ludowej w Dobozie. Najnowsza wystawa poświęcona historii poczty została otwarta w 2024 roku. Ten dom jest miejscem wszelkich warsztatów rzemieślniczych, obozów i wydarzeń, które nie pozwalają zapomnieć o dawnych tradycjach i wiernie przekazują je przyszłym pokoleniom. Głównym celem jest przekazywanie szacunku dla lokalnych tradycji i wartości „z ojca na syna”. Żywy dom, przestrzeń wydarzeń z własnym ogrodem ziołowym. Dom pamięci można zwiedzać po wcześniejszym uzgodnieniu.

Kościół katolicki i krypta Podwyższenia Krzyża Świętego

Za dawnym pałacem, otoczony odnogą Martwej Czarnej Keresz, znajduje się 3,7-hektarowy park pałacowy, założony w latach 80. XIX wieku przez rodzinę Wenckheim. Na najwyższym punkcie parku znajduje się neoromańska kaplica i krypta Podwyższenia Krzyża Świętego, nazywana „klejnotem” okolicy. Hrabia Dénes w 1902 roku, według projektu wiedeńskiego architekta Viktora Siedeka, zbudował w stylu neoromańskim kościół patronacki oraz okrągłą kaplicę cmentarną z kryptą. Budowa kaplicy kosztowała 250 tysięcy koron. Fundamenty kościoła zostały wykopane w 1857 roku przez robotników z Doboz w ciągu tygodnia. Budynki zostały poświęcone 7 czerwca 1902 roku przez biskupa Lőrinca Schlaucha z Wielkiego Waradynu. Według ówczesnych opisów, przy moście w Gerli biskupa, który dokonywał konsekracji, powitało stu jeźdźców, którzy towarzyszyli mu aż do wejścia do kościoła. Na uroczysty obiad po konsekracji rozdano 800 biletów obiadowych wśród robotników budowlanych. Wnętrze jest bogato zdobione, a wszystkie kolumny i schody w kościele wykonane są z marmuru. Kolorowe okna, trzy obrazy ołtarzowe oraz malowidła sufitowe, przedstawiające mozaiki pokryte 24-karatowym złotem, zostały wykonane przez tyrolskich malarzy. Kościół oraz przynależna do niego rodzinna krypta są dostępne do zwiedzania po wcześniejszym zgłoszeniu.

Pałac Wenckheimów w Dobozie

Dawny Pałac Wenckheimów obecnie pełni funkcję Szkoły Podstawowej w Dobozie. W 1944 roku pałac liczący 52 pokoje uzyskał swoją obecną formę w trzech etapach. Najpierw powstał myśliwski pałacyk z widokiem na główną ulicę (obecnie znajduje się tam sklep). Parterowy budynek myśliwskiego pałacyku został zbudowany przez Rudolfa Wenckheima według projektu Antala Cziglera, architekta majątku z Gyuli, jako miejsce odpoczynku i gościnności po polowaniach. W 1850 roku ukończono piętro pałacu oraz jego przedłużenie równoległe do głównej ulicy, które obecnie stanowi część budynku Szkoły Podstawowej w Dobozie. W tym czasie budynek zyskał kształt litery „U”. W 1852 roku, według projektu Miklósa Ybla, powstały romantyczne stajnie wyścigowe i powozownia, a także spichlerz z łukiem triumfalnym. Doboz stał się centrum majątku, z którego zarządzano posiadłościami w Vésztő i Csorvás. Na początku XX wieku Dénes Wenckheim zbudował w podwórzu piętrową część z mansardowym dachem pokrytym łupkiem, w stylu historyzującym. Na piętro prowadziły marmurowe schody. Z balkonowego pokoju roztaczał się piękny widok na park pałacowy. W pokojach znajdowały się piękne piece kaflowe dopasowane kolorystycznie do ścian. Do jadalni sprowadzono z Belgii 4-metrowy śnieżnobiały piec kaflowy. Piętro było apartamentem hrabiny i dzieci. Pałac był urządzony z arystokratycznym przepychem i dbałością o szczegóły. Na parterze znajdowała się duża jadalnia, która służyła m.in. jako miejsce kolacji myśliwskich. W pałacu gościło wielu znanych ludzi z okazji polowań, w tym regent Miklós Horthy. W latach 40. XX wieku hrabia Lajos Wenckheim przekształcił pałac w prawdziwą rezydencję wiejską. Na ścianach korytarzy znajdowała się kolekcja kilkuset pięknych i cennych poroży jeleni i saren. Myśliwski pałac w Dobozie był znany w kręgach arystokratycznych. Obecnie imponujący budynek mieści 9 sal lekcyjnych. W 1996 roku budynek został rozbudowany o nowe skrzydło, w którym powstały kolejne sale lekcyjne. Stary i nowy kompleks budynków oferuje nowoczesną pracownię komputerową, salę terapeutyczną oraz specjalistyczne sale wyposażone w interaktywne tablice, czekając na uczniów z Dobozu.

Park Pałacowy Wenckheim

Za dawnym pałacem, otoczony odnogą rzeki Holt-Fekete-Körös, rozciąga się park pałacowy o powierzchni 3,7 hektara, który został założony w latach 80. XIX wieku przez rodzinę Wenckheim w stylu angielskim. Charakterystyczne drzewa to: dęby szypułkowe, platany, lipy, kasztanowce, miłorzęby oraz grupy sosny zwyczajnej. Park od 1979 roku jest obszarem chronionym, a władze miejscowości Doboz uważają jego rewitalizację za priorytetowe zadanie. W parku można zobaczyć drzewa mające nawet kilkaset lat. W angielskim parku krajobrazowym znajduje się również rodzinne mauzoleum i kaplica (1896-1902). Rewitalizacja parku miała miejsce w 2006 roku, starając się przywrócić dawny stan poprzez sadzenie nowych roślin, tworzenie rabat kwiatowych oraz uzupełnianie zmarłych drzew. Zadbany i malowniczy park jest ulubionym miejscem mieszkańców, zarówno starszych, jak i młodszych, którzy chętnie spacerują pod wiekowymi drzewami i spędzają tutaj swój wolny czas. Serdecznie zapraszamy również naszych gości do tego wspaniałego naturalnego otoczenia, którego klimat jest unikalny dzięki rzece Holt-Fekete-Körös. Do parku prowadzą 4 mosty, co pozwala lepiej podziwiać ten przyrodniczy cud znajdujący się w centrum miejscowości. W zachodniej części parku znajduje się park rzeźb, oddający hołd pamięci dawnych królów Węgier. Spacerując po parku i uruchamiając wyobraźnię, można sobie wyobrazić codzienne życie dawnego majątku Wenckheimów, ponieważ dawny pałac, spichlerz zaprojektowany przez Miklósa Ybla oraz kaplica i krypta znajdujące się na najwyższym punkcie parku są niemal na wyciągnięcie ręki. Jeśli odwiedzasz Doboz, nie przegap tej atrakcji!

Reformowany Kościół w Doboz

W centrum miejscowości Doboz, na środku placu Kossutha, znajduje się reformowany kościół o historycznej i duchowej wartości: został zbudowany w latach 1794-1798 podczas kaznodziejstwa Sámuela Kállai M. Kościół jest jednonawowy, z wieżą przed fasadą i półkolistym zamknięciem. Trzon wieży wieńczy gzyms zegarowy z zegarem. Na hełmie wieży widnieje data 1867, upamiętniająca renowację, a na szczycie hełmu umieszczono kulę, gwiazdę i chorągiewkę. Wyposażenie kościoła wykonano w stylu klasycyzującym z elementami stylu rokoko. Podłogę pokrywa szeroka deska podłogowa. Organy zbudowane w 1912 roku również objęte są ochroną zabytków. Wnętrze kościoła zdobi wyjątkowe wyposażenie z drewna dębowego, które nadaje mu szczególny klimat. W kościele znajduje się także unikalna marmurowa chrzcielnica. Kościół został uszkodzony podczas trzęsienia ziemi w 1978 roku, a jego odbudowa trwała sześć lat. Budynek wzmocniono ukrytą konstrukcją żelbetową, która zwróciła uwagę UNESCO. Reformowana Parafia w Doboz, oprócz nabożeństw, organizuje okazjonalnie programy kulturalne w murach kościoła, wzbogacając w ten sposób życie kulturalne tej historycznej miejscowości.

Rzeźba pasterza grającego na fujarce

W centrum miejscowości odwiedzających turystów wita przyjemny, mały park. W jego środku znajduje się rzeźba plenerowa „Pasterz grający na fujarce”, wzniesiona w roku 2000 przez Samorząd Gminy Doboz z okazji Tysiąclecia. Rzeźba ta nawiązuje do stylu życia mieszkańców starożytnej osady. Wykonana z brązu i wapienia, w stylu ludowej architektury, była największym dotychczasowym dziełem rzeźbiarza Attili Mészárosa. Inspiracją do stworzenia projektu była relacja Doboz z wodą, która odgrywała kluczową rolę w historii miejscowości i jej mieszkańców. Dawniej Doboz otoczony był przez rzekę Fekete-Körös, niemal jak wyspa. Na to wskazuje podstawę w kształcie kamyka, wykonaną z wapienia z Süttő. Pasterz grający na fujarce przypomina o hodowlanej przeszłości miejscowości.

Spichlerz zaprojektowany przez Miklósa Ybla

Spichlerz to zabytek architektoniczny zbudowany w 1863 roku. Jest to wybitne świadectwo historii przemysłu i architektury wsi, zaprojektowane przez Miklósa Ybla dla dawnego majątku Wenckheimów. Ten spichlerz jest prawdziwym prekursorem współczesnych dążeń architektonicznych. Budynek ma plan w kształcie litery T, jest trzykondygnacyjny, zamknięty blok z prostymi, gotycyzującymi oknami z ościeżami. Między oknami znajdują się lizeny biegnące od dołu, nad drugą kondygnacją znajduje się gzyms, a otwory trzeciej kondygnacji wieńczą budynek niczym perły, na którym znajduje się niski dach dwuspadowy. Blok łączy się z sąsiednią wieżą suszarniczą jednym łukowym otworem sięgającym drugiej kondygnacji. Służył on jako zadaszony podjazd dla wozów transportowych. Większa część budynku o prostokątnym planie była na trzech poziomach przeznaczona do przechowywania zboża i pełniła funkcję spichlerza. Do tego skrzydła budynku prostopadle przylega część silosowa, która również jest trzykondygnacyjna. W jej środku znajduje się półkoliste sklepienie, a po prawej stronie umieszczony był silos suszarniczy. W 1985 roku naprawiono dach poważnie uszkodzony przez burzę, jednak nie przeprowadzono dalszych prac. Do 1944 roku spichlerz był użytkowany przez majątek, a następnie przez Spółdzielnię Rolniczą, później przez Békés Megyei Gabonaforgalmi és Malomipari Vállalat. W 1962 roku budynek został zakupiony przez spółdzielnię rolniczą Petőfi Tsz z Doboz. Zarząd spółdzielni, widząc szybkie pogarszanie się stanu budynku, planował jego renowację, ale nie był w stanie zapewnić niezbędnych środków finansowych. Pomimo znacznego pogorszenia stanu spichlerza do dnia dzisiejszego, nadal jest on uważany za zabytek historii rolnictwa. Obecnie znajduje się w rękach prywatnych.

Zamek Samsona

Zamek ziemny z okresu Árpáda, znany jako Zamek Samsona, pojawia się na mapie Andrása Paulovicsa z 1789 roku, ale wcześniejsze źródła go nie wspominają. Według ludowej legendy nazwa zamku wiąże się z hersztem rozbójników o imieniu Samson. W czasach tureckich była to kryjówka herszta rozbójników o imieniu Samson, który wyrządzał wiele szkód Turkom i zabił wielu z nich. Pod ziemią znajdowała się głęboka piwnica, do której przenosił swoje skarby. Do tej podziemnej piwnicy można było dostać się jedynie przez pusty pień karłowatej wierzby rosnącej nad brzegiem Körös. W 1964 roku Julia Kovalovszki, archeolog pochodząca z Dobozu, podczas swoich wykopalisk określiła rozmiary zamku. Zamek Samsona składa się z dwóch części: wewnętrznego i zewnętrznego zamku. W jednym z wykopów Julia Kovalovszki odkryła pozostałości wieży bramnej, która umożliwiała przejście przez wał z ubitej ziemi. W 2006 roku na miejscu wieży bramnej przeprowadzono autentyfikacyjne badania archeologiczne pod kierunkiem dr Marii Béres i Andrása Liska. W wyniku wykopalisk udało się odnaleźć wcześniej nieznany fragment wieży bramnej, udokumentowany przez Julię Kovalovszki, oraz zebrać dane na temat struktury wału. Mieszkańcy ówczesnych wiosek, szczególnie we wczesnym okresie Árpáda, mogli wykorzystywać Zamek Samsona, zbudowany w chronionym zakątku Körös, jako tymczasowe schronienie.